+++ [รายละเอียด] ข้อมูลสมุนไพร +++



ชื่อสมุนไพร  ผักปลัง
ชื่อวิทยาศาสตร์  Basella alba L. (ผักปลังขาว), Basella rubra L. (ผักปลังแดง)
ชื่อสามัญ  Ceylon spinach, East Indian spinach, Indian spinach Malabar nightshade, Vine spinach
ชื่อท้องถิ่น  ผัก ปั๋ง ผักปั่ง (ภาคเหนือ) ผักปลัง ใหญ่ ผักปลังขาว ผักปลังแดง (ภาคกลาง)
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์  - ต้น ไม้เถาเลื้อยล้มลุก ลำต้นอวบน้ำ เกลี้ยง กลม ไม่มีขน แตกกิ่งก้านสาขามาก ยาวประมาณ 2-6 เมตร หากลำต้นเป็นสีเขียวเรียกว่า "ผักปลังขาว" ส่วนชนิดที่ลำต้นเป็นสีม่วงแดงเรียกว่า "ผักปลังแดง" ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ดและปักชำเถาแก่ เจริญเติบโตได้ดีในที่ชื้นระบายน้ำได้ดีชอบแสงแดดรำไร
- ใบ ใบเดี่ยว ออกสลับกันตามข้อต้น ลักษณะเป็นรูปไข่หรือรูปหัวใจ ปลายใบแหลมโคนใบเป็นรูปหัวใจ ขอบใบเรียบ ใบกว้างประมาณ 2-8 เซนติเมตร และยาวประมาณ 2.5-12 เซนติเมตรใบมีลักษณะอวบน้ำและเป็นมันหนานุ่มมือ ฉีกขาดได้ง่าย หลังใบและท้องใบเกลี้ยงไม่มีขน เมื่อนำมาขยี้จะเป็นเมือกเหนียวก้านใบอวบน้ำยาวประมาณ 1-3 เซนติเมตร สีเขียวและสีแดง
- ดอก เป็นช่อเชิงลด ออกตรงซอกใบ ขนาดยาวประมาณ 3-21 เซนติเมตร ดอกย่อยมีขนาดเล็กมี
จำนวนมาก ไม่มีก้านชูดอก แต่ละดอกจะมี 5 กลีบ ผักปลังขาวดอกสีเขียว ส่วนผักปลังแดงดอกสีม่วงแดง มีความยาวประมาณ 4 มิลลิเมตร มีใบประดับขนาดเล็ก 2 ใบติดอยู่ที่ โคนของกลีบรวม ลักษณะของกลีบรวมเป็นรูประฆัง ยาวประมาณ 0.1-3 มิลลิเมตร โคนเชื่อมติดกันเป็นท่อ ที่ ปลายแยกเป็น 5 แฉกเล็กน้อย ดอกมี
เกสรเพศผู้จำนวน 5 ก้าน ติดอยู่ที่ฐานของกลีบดอก มีอับเรณูเป็นรูป กลม ยาวประมาณ 0.1-0.5 มิลลิเมตร รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ มี 1 ช่อง ลักษณะเป็นรูปค่อนข้างรี ยาว ประมาณ 0.1-0.5 มิลลิเมตร ส่วนก้านชูเกสรเพศเมียจะยาวประมาณ 0.1-0.5 มิลลิเมตร
- ผล ผลสดฉ่ำน้ำ ลักษณะกลมแป้น ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 5-6 มิลลิเมตร ผิวผลเรียบ ปลายผลมีร่องแบ่งเป็นลอน และไม่มีก้านผล ผลอ่อนมีสีเขียว เมื่อแก่จะเปลี่ยนเป็นสีดำ เนื้อ ผลนิ่ม ภายในผลมีน้ำสีม่วงดำ และมี 1 เมล็ด
สรรพคุณทางยา  1. ใบช่วยบำรุงธาตุในร่างกาย
2. ใบมีสารเบตาแคโรทีนที่ช่วยบำรุงสายตา และป้องกันมะเร็ง
3. ใบใช้แก้โรคแก้บิด
4. ใบใช้เป็นยาใส่แผลสด ใช้ห้ามเลือด หรือใช้แก้อาการฟกช้ำ ช่วยแก้อักเสบ
5. ใบและผลนำมาขยี้ทาบริเวณที่ถูกแมลงสัตว์กัดต่อย มีลักษณะเป็นแผลไหม้ จะช่วยบรรเทา อาการและทำให้รู้สึกเย็น
6. ดอกใช้เป็นยาดับพิษในเลือด
7. ต้นแก้อาการร้อนใน
8. ต้นและใบช่วยระบายท้อง ช่วยแก้อาการอึดอัดแน่นท้อง ช่วยแก้อาการท้องผูก
9. ต้นช่วยแก้กระเพาะปัสสาวะอักเสบ
10. ต้นช่วยดับพิษ ดับพิษฝีดาษ แก้พิษฝีดาษ
11. รากใช้เป็นยาแก้โรคผิวหนัง
การนำไปใช้ประโยชน์  - ผักปลังเป็นผักที่มีคุณค่าทางอาหาร มีแคลเซียมและธาตุเหล็กสูง และยังอุดมไปด้วยวิตามินเอ วิตามินบี และวิตามินซี นิยมใช้ยอดอ่อน ใบอ่อน และดอกอ่อน มาลวกหรือต้มให้สุกใช้รับประทานร่วมกับน้ำพริก เช่น น้ำพริกอ่อง พริกตาแดง น้ำพริกดำ เป็นต้น หรือใช้ยอดอ่อนและใบอ่อนนำไปประกอบอาหาร
เช่น แกงจืด หมูสับ แกงแค แกงเลียง แกงส้ม แกงใส่อ่อมหอย แกงปลา แกงผักปลัง ผัดกับแหนม ผัดน้ำมัน ผัดใส่ไข่ ส่วน ช่อดอก ต้นและ ใบ นำมาทำแกงส้ม เป็นต้น ส่วนผลอ่อนรับประทานได้เช่นกัน ผลใช้สำหรับ แต่งสีอาหาร ทั้งคาวและหวานให้น่ารับประทาน โดยนำมาตำให้ละเอียด เติมน้ำ แล้วคั้นเอาแต่น้ำจะได้สีม่วง แดงแล้วจึง นำไปใช้เป็นสีผสมในอาหารประเภทต่าง ๆ เช่น ขนมบัวลอย ขนมเปียกปูน ขนมซ่าหริ่ม ขนมน้ำดอกไม้ เป็นต้น รากนำมาต้มน้ำใช้สระผมจะช่วยแก้รังแคได้
อ้างอิง  ไทยเกษตรศาสตร์. (2556). ผักปลังแดง. สืบค้น 20 เมษายน 2565, จาก https://www.thaikasetsart.com/ผักปลังแดง/ เมดไทย. (2563) ผักปลัง. สืบค้น 20 เมษายน 2565, จาก https://medthai.com/ผักปลัง/
ไฟล์
ข้อมูลสมุนไพร
ข้อมูลอาหาร
บทเรียนอาหารสมุนไพร
เข้าสู่ระบบ